На 30 јуни годинава, во Скопје, по кусо боледување, во 91-та година од животот, почина писателот Душко Родев – романсиер, раскажувач, драмски писател и сценарист.
Душко Родев е роден на 17 април 1932, Скопје. По образование беше филолог – романист, работел како новинар, слободен репортер, дописник, но и како уредник во издаваштво. Тој беше раскажувач на човекови судбини, на приказни исполнети со иронија и апсурди.
Душко Родев својот работен век го почнал во „Нова Македонија“. Има посебен придонес во работењето на одделот за издавачка дејност, каде по негова заслуга првпат на македонски јазик се објавени дела од странски автори, кои потоа беа многу заначајни имиња во своите национални книжевности и воопшто во светската книжевност.
Во „Нова Македонија” работел како слободен репортер, а бил и повремен или постојан дописник од Франција, Италија и од други земји.
Работел и во Телевизија Скопје, како уредник во драмската програма.
На анонимни конкурси за расказ на „Нова Македонија”, неговите раскази се добитници на првата, како и на втори и трети награди, додека на исто така анонимни конкурси за расказ на „Политика”, двапати е добитник на откупни награди.
Последниве десетина години неговите дела ги публикуваше „Македоника литера“ – „Човекот што ги сакаше калинките, три изданија (награда за „Роман на годината) и „Во очекување на Нобеловата награда“ кои беа преведени на неколку јазици (српски, бугарски, руски, украински…).
-Беше скромен човек, не сакаше да се пишува и зборува за него. Човекот до последен ден ја читаше „Нова Македонија“. Последниве години имаше ослабен вид, веќе не можеше да чита, па имаше нарачано специјална лупа од Америка, за да чита „Нова Македонија“, посебно текстовите со покрупни букви. Живееше високо во скопско Пржино, секој ден одеше во град и купуваше „Нова Македонија“ ја читаше бавно, поради видот. Ги читаше сите текстови за македонските состојби, беше патриот. Не прескокнуваше ниту еден број на „Нова Македонија“, ја сметаше за вистински национален весник. Сè до смртта имаше бистар и луциден ум, беше пргав и витален, единствен проблем му беа ослабениот вид и слух. Поради видот веќе не можеше да пишува. Последниве 12 години беше издавачки врзан за „Македоника литера“, која му е застапник и на авторските права. Двата последни романа ги напиша на подминати години. Со „Човекот што ги сакаше калинките“ ја освои наградата „Роман на годината“. Родев во осумдесеттите години беше дури и забрануван – раскажува Нове Цветаноски од „Македонска литера“.
Родев е автор и на книгите: „Беспатици“ (роман, 1963), „Враќање кон црвената земја“ (роман, 1969), „Еребици во каменестиот пејзаж“ (роман, 1974), „Зелена боја по дождот“ (раскази, 1977), „На снегот, со Олја“ (раскази, 1981), „Разговори со Дојрански“ (роман, 1983 – на српски, 1985 – на македонски јазик), „Светлата иднина почнува утре, најдоцна задутре“ (роман, 1988), „Здраво седма сило“ и „Првиот ешалон“ (драми, 1991), „Косови, зиме“ (раскази, 1998), „Цветот на дивата роза“ (роман, 2005).
По негово сценарио е снимен ТВ-филмот „Дивеч за отстрел“ (1992).
Родев беше погребан вчера, во Скопје.
Ова е извадок од неговиот награден роман
ЧОВЕКОТ ШТО ГИ САКАШЕ КАЛИНКИТЕ
…
Крсто Асенов, крајно изморен од напливот на сите чувства и на сѐ што доживеа во денот што измина, спиеше завален на десната страна, со лесно свиткани коленици, и со прегрната пушка. Ана не спиеше. Поткрената на лакти, го гледаше: нејзините очи, набабрени од љубов, која овојпат не требаше да ја крие од никого, поминуваа слободно по неговото лице, по неговите мустаќи и брада, по неговата уста, осветлувана од еден тенок зрак на месечината. Сѐ уште не заборавајќи ништо од она што ѝ се случи, се чувствуваше вознемирена, но, гледајќи како, во сонот, му се отпуштаат мускулите на лицето, враќајќи му го оној младешки израз на кој, со некој далечен копнеж, се сеќаваше уште од Дупница, чувствуваше дека и самата се смирува, откривајќи ја, повторно, сета своја среќа: ѝ се чинеше дека таа е најсреќната жена на земјата; и го имаше тоа, повторно возобновено, чувство на сигурност: тој стамен војвода, којшто лежеше како дете, и чиешто име се спомнуваше со почит и восхит во кукушко, и во сета Македонија, сега беше нејзин маж. Го гледаше со љубов. Не се прашуваше дали ќе преживеат: беше уверена во тоа. Но ако лошите наречници беа предрекле друго за неа, ако ѝ било пишано да умре млада, таа, во сета своја среќа, и со тоа се согласуваше: само тој да преживее.
Времето несетно врвеше: таа не беше свесна за неговиот тек. Го виде, како сенка, курирот, како оди кон четниците, и како, внимателно го подбутнува Големанова, за да го разбуди. Но Големанов не спиеше. Тој само се закашла, мавна со главата, и, не правејќи никаков шум, стана. Курирот седна недалеку, па, пипајќи по земјата, каде што сакаше да легне, наџбара на некој камен, го помести тивко настрана, и задоволен дека успеал да си обезбеди место како постела, ја стави набубрената торба под глава, и легна. Потоа ја привлече пушката кон себе, и ги затвори очите.
Сѐ беше тивко и неподвижно, како маѓепсано. Само се слушаше рамномерното дишење на заспаните четници. Дрвјата беа задумани, нежно обвиткани од модрата мекота на темницата, која незабележливо и натаму се пластеше, додека на небото, несигурна и колеблива, болскотеше бледата месечина. Четниците спиеја понастрана; недалеку од нив, на мало растојание еден од друг, лежеа Ана и Крсто. Ана Малешевска не спиеше, и не сакаше да спие. Слободна во таа тивка ноќ, неследена од ничии погледи, и натаму сета предадена на таа полнота на љубовта, на некој начин просто завидувајќи си на себе самата на среќата што ја чувствуваше, таа го посматраше лицето на Крсто, по кое тојчас минуваше пердувестата сенка на некое облаче. Сё што посакуваше, сѐ по што мечташе, сё по што копнееше, беше тоа – да седи, така налактена, да го посматра, да го гледа: кога би можело, до крајот на животот. Во сонот, Крсто се насмевнуваше, и нешто мрмореше. Ана, исто така, му одговори со насмевка. Посакуваше да му се приближи, да го слушне неговиот мрмор, да го допре; или само да ја стави главата на неговата рака; или само да го гибне со прстите, да помине со дланката по неговата коса, но не се осмелуваше; не само плашејќи се да не го разбуди: едноставно, не се осмелуваше.
Крсто се помести, и ја крена раката. Низ магличестите пространства на сонот, тој, ослободен од сите грижи на војводството и на скорешните трауми, трчаше, воздушесто лесен, низ огромните полиња со калинки во цут: одеднаш, пред него се појави Ана, и тој ја грабна со десната рака,и ја крена угоре, кон небото, чувствувајќи го врз лицето скокотливиот галеж од допирот на нејзината коса. Потоа заедно потрчаа кон сонцето што изгреваше, додека утринската роса ги влажнеше, со мирисот на покосената трева, нивните вжештени образи. Трчаа напред, низ тие непрегледни полиња во кои палаво се нишкаа цветовите, чијшто дел беа и самите: трчаа низ ослободената земја, Земјата на калинките, и во неа и тие за првпат се чувствуваа слободни, и си припаѓаа еден на друг, дури сега свесни за сета своја младост: тој имаше одвај дваесет и шест години, а таа осумнаесет. Трчаа удолу, кон морето, леснокрили и неоптоварени, додека тревките се повиваа под нивните боси нозе, а низ крајпатните ливади распосланите цвеќи-ња маѓосно ја ширеа својата миризба: сред нив, трчаа тие двајцата, откривајќи ја, во сета таа безгрижност што ги преплавуваше нивните срца, убавината на животот, и убавината на младоста: на сопствената младост, на сопствената, нескриена и слободно искажувана љубов…
