Во Сала 1А на Сојузот на бугарските уметници во Софија, на 17 декември (вторник) 2024 година, со почеток од 18:00 часот, ќе се одржи отворањето на ликовната изложба „Пред екранот“, составена од дела на 21 автори од Македонија и Бугарија.
„Овогодишното издание на проектот „Поврзување“ на македонскиот КИЦ во Софија ја претставува изложбата „Пред екранот“, преку која го поставуваме ликовното творештво и градивниот човечки импулс над разединетоста, поларизацијата и воинственоста во светот. Појдовната замисла на изложбата „Пред екранот“ беше да ги стави на фокус информативните техники и технологии, како и начинот на нивното користење. При изборот на делата требаше да се размислува за современата техника, преку која добиваме информација, којашто најчесто е во редактиран, инстант вид. Значителен дел од нашите животи поминуваат пред екран. Вшмукани од информативната содржина често животот протекува како на екран. Во ерата на технологијата и информацијата, човекот е како култура за обработка, како поле на кое се сеат различни туѓи претстави и се одгледуваат од самиот човек како свои. Во време кога говориме за информација и дезинформација, од каде произлегува нашето мерило за вистината? Дали сме сигурни дека сме ги граделе своите претстави на базата на информацијата и не сме биле дезинформирани? Кој го искривува или крши огледалото на општата реалност, за да ја гледаме истата во толку многу варијанти, кои дури се исклучуваат една со друга? Дали знаеме кој нѐ води низ лавиринтот на животот, правејќи ги своите избори, или сето тоа се само надворешно уфрлени програми, а ние не сме нешто повеќе од машини, кои се потчинуваат на своите програмери и механички делови?”
Тоа беа прашањата на кои уметниците се обидоа да ги дадат своите визуелни одговори, а тие беа реализирани во најразлични ликовни техники: масло на платно, акрил на платно, комбинирани техники, графики, изработени со примена на класичните графички техники, дигитална графика и печат, скулптури од метал и стакло, фотографии, просторни и видео инсталации, како и звучна уметност.
Структурата на претставените автори се состои од три дела. Првиот дел го сочинуваат авторите од неформалната група „Конекција“, тоа се ликовните уметници од Македонија, кои живејат и работат во Бугарија: Маријана Иванова, Зоран Мише, Марјан Ѕингаров, Перица Георгиев- Пепси, Кољо Мишев, Павел Целкоски и Иво Пецов. Втората структурна единица ја оформи кураторот Горанчо Георгиевски со македонските современи уметници: Жанета Вангели, Ирена Паскали, Моника Мотеска, Ѓорѓе Јовановиќ, Зени Балажи, Вана Урошевиќ и Иванчо Талевски. Третиот дел од седум бугарски современи автори го состави д-р Сузана Николова и тоа: Богдан Александров, Елизар Милев, Емил Бачијски, Иво Бистрички, Карина Попова, Свилен Стефанов и Слав Недев.“
Д-р Иво Пецов, куратор
***
„Телевизијата стана доминантен забавен и информативен медиум во светот помеѓу доцните 1940-ти и раните 1970-ти, воведувајќи радикална промена во светската визуелна култура, подоцна од 1980-те години до денес тој примат го зазема интернетот. За цело време ја следиме конвергенцијата на модерната уметност и телевизијата, тврдејќи дека модерната уметност била значајна инспирација за телевизијата и обратно, односот помеѓу уметноста и телевизијата бил „симбиотичен“, во текот на тие децении. Телевизијата не само што ја прикажуваше уметноста, туку сама по себе беше уметнички медиум. Имајќи ја во предвид сомбиозата на уметноста и телевизијата, може да се каже дека првите пионери на телевизијата биле свесни не само за естетските можности на медиумот, туку и за неговото влијание врз јавното мислење за општествени, социјални и политички прашања.
Начинот на кој гледачите ја перцепираат телевизија исто така се промени со содржината. Ова доведе до категоризација во рамките на содржината, врз основа на нејзината соодветност преку воведување на цензура, категоризација на сертификати на емисии и филмови; така што само одредена возрасна група може да се вклучи со неа. Меѓутоа, со пристапот на интернет, сè набрзо стана достапно. Телевизиската индустрија се обиде да го промени времето на емисиите за да се грижи за различна публика, емитувајќи модни ревии или филмови со сензитивни содржини во доцните часови во различни региони врз основа на културните и верските вредности на нивната демографска слика. Медиумските содржини и селективното гледање можат да бидат опасни и нè одвлекуваат од фокусирање на важни прашања; публиката станува марионета, која само го конзумира она што ќе им се сервира и се храни без да интерпретира (шифрира/декодира) ниту еден збор. Медиумите исто така ги исполнуваат нашите фантазии, создавајќи лажно чувство на задоволство што му овозможува на капитализмот да напредува.
Премногу се потпираме на ТВ и интернетот за информации. Веруваме во се што е кажано таму, заборавајќи дека вестите се уредуваат и објавуваат за да остават одреден впечаток кај гледачот и тоа станува причина за омраза меѓу различните општества во светот. Медиумите до одреден степен се одраз на нашето секојдневие, тие исто така се преплетуваат, спојуваат и создаваат перцепции кои можеби изгледаат наши, но до одреден степен ни се произведуваат и ни се пренесуваат преку екраните. Останува на гледачите да се едуцираат да ги детектираат овие значења и кодови и да восприемаат не само како гледачи, туку и како критичари и толкувачи.
Медиумската култура се однесува на влијанието што го имаат масовните медиуми врз јавното мислење и врз системот на вредности и вкус во општеството. Она што денес се смета за популарна култура само ја претставува тривијалната култура распространета низ медиумите, која ја замени автентичната и висока уметничка култура од минатото со индустријализирани информации,. Дури и кога се чини дека служи за забавна цел, секогаш постои скриена порака во секоја медиумска „уметност“. Кога повеќето потрошувачи мислат на пораки, она што ми паѓа на ум се политичките и корпоративните реклами и таквите пораки можат да дојдат во форма на пропаганда. Ова се дефинира како манипулација со информации со цел да се влијае на јавното мислење. Пропагандата одигра значајна улога во тоа како современите масовни медиуми функционираат како алатка за убедување.
Во денешно време, уметноста стана моќна алатка за оние кои протестираат против општествените, социјалните и политичките прашања. Уметноста нуди отворена форма на самоизразување. Големото влијание што го има уметноста кога се користи како алатка за застапување им дава на поединците можност да го слушнат својот глас додека од друга страна ги инспирира другите да се стремат кон истата колективна цел за правда и еднаквост. Делувањето на современите уметници често се заснова на важни општествени прашања со кои се соочува современото општество. Од решавање на нееднаквоста во приходите до истражување на полот и расата, овие теми се широко истражени преку визуелната уметност и презентациите. Уметниците ги користат своите вештини за да ја подигнат свеста за состојбата на глобалните случувања, како и за личните борби што луѓето ги доживуваат секојдневно. Влијанието на уметноста врз нашиот свет е непобитно; ја осветлува културата и историјата, го олеснува разбирањето меѓу општествата со различни вредности и го поттикнува учеството во општествените движења. Кога уметноста се користи како форма на активизам, таа може да помогне да се поттикнат промените на значајни теми- од градење солидарност меѓу различни групи луѓе до давање глас на оние кои се системски замолчени од угнетувачките режими. На крајот на краиштата, способноста на уметноста да го поттикне колективното зајакнување ја прави моќна алатка за создавање радикална трансформација.
Заедничката изложба од проектот Поврзување кој оваа година е на тема – Пред екранот на седум македонски уметници кои работат и творат во Бугарија, седум уметници од Бугарија и седум уметници од Македонија (Жанета Вангели, Моника Мотеска, Ирена Паскали, Вана Урошевиќ, Зени Балажи, Ѓорѓе Јовановиќ и Иванчо Талевски- повеќето од овие уметници се значајни за промените на мислата и концептот во современата македонска уметност, вклучително и општеството) за своја основна предлошка ги има комуникацијата, пријателството, разбирањето и пред се љубовта кон уметноста, а тоа е девизата за долгорочно пријателство и интегрирање кое не познава граници, без разлика што и да ни се прикаже на ЕКРАНОТ….“
Горанчо Ѓорѓиевски, куратор
***
„Како дел од актуелната изложба „Пред екранот“, мојот проект „Информација/Дезинформација“ веројатно е нешто како покана за преценување на степените на манипулација, на која секојдневно сме подложени. Покана, не случајно упатена до некои од најактивните современи бугарски уметници. Станува збор за Богдан Александров, Емил Бачијски, Елизар Милев, Иво Бистрички, Кари Попова, Свилен Стефанов и Слав Недев. Доволно познати и активни во различни материјалности и мисловни насоки, на нив им се доверив за интерпретација на тема, која повеќе припаѓа на социологијата на културата и масовните комуникации, и покрај моето длабоко уверување дека уметноста е лош спроводник и невозможен преведувач на теоретски тези. Тешко дека скулптор како Емил Бачијски, кој работи главно со метал, или Елизар Милев со полихромните пластики од стакло можат да дадат барем поимлив коментар за информациите и дезинформациите во медиумската средина. Како сликарството на Богдан Александров, Иво Бистрички и Свилен Стефанов би можело да го објасни процесот на формирање на нашата мерка за „вистината“? Можеби мултимедијалните уметници кои работат со дигитално генерирани слики како што се Слав Недев или фотографиите и керамичките предмети на Кари Попова можат да бидат поинформативни во таков случај. Но, можеби обидот вреди. Зашто колку и да е условен, лаконски, пост-концептуален или патолошки метафоричен јазикот на современата уметност, тоа е интересен предизвик за овие автори, доколку е факт дека секој постоечки електронски уред во нашите домови со завидна трајност, но во режим на крешендо, нѐ убедува дека новинарството и манипулацијата се синоними. А едно е сигурно – тоа ги предизвикува социјални алергии и кај уметниците.“
Д-р Сузана Николова, куратор
