Со 21 потпис како режисер на филмови, два „Оскари“ и педесеттина други престижни награди на филмските фестивали ширум светот, и со творештво кое како никогаш порано обединило два филмски „света“ – источноевропскиот со појдовна точка во родната Чехословачка и Холивуд, со придружниот европејски шмек – Милош Форман (Miloš Forman) делува како да не е од оваа Планета. Макар таа била и филмска.
Роден во 1932 година во гратчето Часлав како Јан Томас Форман, во Втората светска војна останал без родителите Ана и Рудолф, кои загинале во нацистичките концентрациони логори Аушвиц и Бухенвалд, бидејќи имале еврејско потекло. Во средината на 50-те години, Милош Форман студира сценарио на прочуената филмска школа ФАМУ, каде што дипломира во 1957, а потоа си го пробива патот во чешката кинематографија – работејќи на разни позиции.
Форман со своите рани дела е протагонист на чешкиот „нов бран“, со филмови во кои тој мајсторски го спојува документарното и играното, создавајќи еден посебен сензибилитет.
Овој месец, Кинотеката ќе прикаже значаен дел од неговата филмографија, и тој избор ги опфаќа неговите луцидни пионерски чекори со среднометражниот филм КОНКУРС (Konkurs / Audition, 1964), потоа долгометражните играни филмови ЦРН ПЕТАР (Černý Petr / Black Peter, 1964), ВЉУБЕНАТА РУСОКОСА (Lásky jedné plavovlásky / A Blonde in Love, 1965) и најнакрај – ГОРИ, МОЈА ГОСПОЃИЦЕ (Horí, má panenko / The Firemen’s Ball, 1967), неговиот последен чехословачки наслов пред заминувањето во САД.
Наградите и признанијата што Форман ги добива за овие дела само ја отсликуваат свежината што чехословачката и европската кинематографија ја добија со тој „нов бран“. Со ВЉУБЕНАТА РУСОКОСА од 1966 година, Форман е дел од најголемиот успех на чешката кинематографија во средината на таа деценија, кога прашките филмски мајстори на двапати го освојуваат „Оскарот“ за најдобар странски филм – Јан Кадар и Елмар Клос со ПРОДАВНИЦАТА НА КОРЗОТО (1965) и Јиржи Менцл со СТРОГО КОНТРОЛИРАНИ ВОЗОВИ (1967), а и Форман бил номиниран за оваа престижна награда на Американската филмска академија.
Најавувајќи ја априлската филмска програма во Кинотеката, го акцентиравме омажот на Форман со метафората дека пролетта не е годишно доба, туку состојба на Формановиот филмски ум, што ќе го пренесе во американските филмови и европските копродукции. Форман ќе го освои првиот од двата „Оскари“ во неговата кариера со ЛЕТ НАД КУКАВИЧЈОТО ГНЕЗДО (One Flew Over the Cuckoo’s Nest) во 1976, по кој следуваат КОСА (Hair, 1979), АМАДЕУС (Amadeus, 1984) и вториот „Оскар“, НАРОДОТ ПРОТИВ ЛАРИ ФЛИНТ (The People vs. Larry Flint, 1996), како и неговиот последен игран наслов, ДУХОВИТЕ НА ГОЈА (Goya’s Ghosts, 2006).
Постои и една интересна димензија во неговото филмско творештво, кое го прави посебен во изборот и работата со актерите. Форман има режирано филмови во кои 8 различни актери биле номинирани за „Оскар“. Тоа се Џек Николсон, Луиз Флечер, Бред Дјуриф, Хауард Е. Ролинс Џуниор, Елизабет МекГоверн, Ф. Мари Ејбрахам, Том Хулс и Вуди Харелсон (Jack Nicholson, Louise Fletcher, Brad Dourif, Howard E. Rollins Jr., Elizabeth McGovern, F. Murray Abraham, Tom Hulce, Woody Harrelson). Со „Оскари“ се закитија Николсон и Флечер за улогите во ЛЕТ НАД КУКАВИЧЈОТО ГНЕЗДО, како и Ејбрахам за АМАДЕУС.
Форман почина во 2018 во гратчето Денбери, Конектикат, САД. Чешките документаристи Јакуб Хејна и Хелена Трештикова, во 2019 година го промовираа документарецот ФОРМАН ПРОТИВ ФОРМАН (Forman vs. Forman), филм кој на најсуптилен начин ја затвора оваа наша ретроспектива на големиот мајстор на филмот во Кинотеката.
РЕТРОСПЕКТИВА НА МИЛОШ ФОРМАН
5 АПРИЛ (СРЕДА), 20:00 ч.
13 АПРИЛ (ЧЕТВРТОК), 20:00 ч.
КОСА
(Hair)
Игран филм, САД / Западна Германија
1979, 121 мин., колор, ДЦП
Режија: Милош Форман (Miloš Forman)
Сценарио: Мајкл Велер (Michael Weller)
Улоги: Џон Севиџ, Трит Вилијамс, Беверли Д’Анџело, Ени Голден, Дорси Рајт, Дон Дакјус (John Savage, Treat Williams, Beverly D’Angelo, Annie Golden, Dorsey Wright, Don Dacus)
7 АПРИЛ (ПЕТОК), 20:00 ч.
ЦРН ПЕТАР
(Černý Petr / Black Peter)
Игран филм, Чехословачка
1964, 85 мин., црно-бел, ДЦП
Режија: Милош Форман (Miloš Forman)
Сценарио: Милош Форман, Јарослав Папушек (Miloš Forman, Jaroslav Papousek)
Улоги: Ладислав Јаким, Павла Мартинкова, Јан Вострчил, Владимир Пухолт, Павел Седлачек (Ladislav Jakim, Pavla Martinkova, Jan Vostrcil, Vladimír Pucholt, Pavel Sedlacek)
8 АПРИЛ (САБОТА), 20:00 ч.
ВЉУБЕНАТА РУСОКОСА
(Lásky jedné plavovlásky / A Blonde in Love)
Игран филм, Чехословачка
1965, 88 мин., црно-бел, ДСП
Режија: Милош Форман (Miloš Forman)
Сценарио: Милош Форман, Јарослав Папушек, Иван Пасер, Вацлав Сашек (Miloš Forman, Jaroslav Papousek, Ivan Passer, Václav Sasek)
Улоги: Хана Брејхова, Владимир Пухолт, Владимир Меншик, Иван Кил, Јиржи Хруби (Hana Brejchová, Vladimír Pucholt, Vladimír Mensik, Ivan Kheil, Jirí Hrubý)
12 АПРИЛ (СРЕДА), 20:00 ч.
ГОРИ, МОЈА ГОСПОЃИЦЕ
(Horí, má panenko / The Firemen’s Ball)
Игран филм, Чехословачка / Италија
1967, 73 мин., колор, ДЦП
Режија: Милош Форман (Miloš Forman)
Сценарио: Милош Форман, Јарослав Папушек, Иван Пасер, Вацлав Сашек (Miloš Forman, Jaroslav Papousek, Ivan Passer, Václav Sasek)
Улоги: Јан Штекл, Јан Вострчил, Јозеф Себанек, Јозеф Валноха, Јозеф Колб (Jan Stöckl, Jan Vostrcil, Josef Sebanek, Josef Valnoha, Josef Kolb)
15 АПРИЛ (САБОТА), 20:00 ч.
АМАДЕУС
(Amadeus)
Игран филм, САД / Франција / Италија
1984, 160 мин., колор, ДЦП
Режија: Милош Форман (Miloš Forman)
Сценарио: Питер Шефер (Peter Shaffer)
Улоги: Ф. Мари Ејбрахам, Том Хулс, Елизабет Бериџ, Рој Дотрис, Сајмон Калоу, Кристин Еберсол (F. Murray Abraham, Tom Hulce, Elizabeth Berridge, Roy Dotrice, Simon Callow, Christine Ebersole)
19 АПРИЛ (СРЕДА), 20:00 ч.
26 АПРИЛ (СРЕДА), 18:00 ч.
НАРОДОТ ПРОТИВ ЛАРИ ФЛИНТ
(The People vs. Larry Flint)
Игран филм, САД
1996, 130 мин., колор, 35 мм
Режија: Милош Форман (Miloš Forman)
Сценарио: Скот Александер, Лари Карашевски (Scott Alexander, Larry Karaszewski)
Улоги: Вуди Харелсон, Кортни Лав, Едвард Нортон, Брет Харелсон, Дона Хановер, Џејмс Кромвел (Woody Harrelson, Courtney Love, Edward Norton, Brett Harrelson, Donna Hanover, James Cromwell)
25 АПРИЛ (ВТОРНИК), 18:00 ч.
ЛЕТ НАД КУКАВИЧЈОТО ГНЕЗДО
(One Flew Over the Cuckoo’s Nest)
Игран филм, САД
1975, 133 мин., колор, ДЦП
Режија: Милош Форман (Miloš Forman)
Сценарио: Лоренс Хобен, Бо Голдман (Lawrence Hauben, Bo Goldman)
Улоги: Џек Николсон, Луиз Флечер, Вил Сампсон, Вилијам Редфилд, Бред Дјуриф, Сидни Ласик (Jack Nicholson, Louise Fletcher, Will Sampson, William Redfield, Brad Dourif, Sydney Lassick)
25 АПРИЛ (ВТОРНИК), 20:30 ч.
КОНКУРС
(Konkurs / Audition)
Документарно-игран филм, Чехословачка
1964, 47 мин., црно-бел, ДЦП
Режија: Милош Форман (Miloš Forman)
Сценарио: Милош Форман, Иван Пасер (Miloš Forman, Ivan Passer)
28 АПРИЛ (ПЕТОК), 20:00 ч.
ДУХОВИТЕ НА ГОЈА
(Goya’s Ghosts)
Игран филм, Шпанија / САД
2006, 113 мин., колор, ДЦП
Режија: Милош Форман (Miloš Forman)
Сценарио: Милош Форман, Жан-Клод Кариер (Miloš Forman, Jean-Claude Carrière)
Улоги: Хавиер Бардем, Натали Портман, Стелан Скарсгард, Ренди Квејд (Javier Bardem, Natalie Portman, Stellan Skarsgård, Randy Quaid)
29 АПРИЛ (САБОТА), 20:00 ч.
ФОРМАН ПРОТИВ ФОРМАН
(Forman vs. Forman)
Документарен филм, Чешка
2019, 77 мин, колор, ДЦП
Режија: Јакуб Хејна, Хелена Трештикова (Jakub Hejna, Helena Třeštíková)
Сценарио: Јакуб Хејна, Хелена Трестикова (Jakub Hejna, Helena Trestíková)
куларт.мкСодржините, графичките и техничките решенија се заштитени
со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски
текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски
содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се
цитира.
